Geen producten in de winkelwagen.
De meeste mensen in Nederland beleggen al maar zijn zich daar niet van bewust.
Het vermogen van Nederlanders wordt vaak opgebouwd in een pensioenfonds en op de pensioengerechtigde leeftijd krijgen zij een vast inkomen uit dat pensioenfonds. Als je bij een pensioenfonds achter de schermen zou kunnen kijken, dan zie je dat zij de pensioenpremie, die jouw werkgever en jij betalen, beleggen in verschillende beleggingscategorieën zoals aandelen, obligaties en vastgoed. Afhankelijk van hoeveel er ingelegd wordt en hoeveel jaren het duurt tot aan je pensioen, bepaalt het pensioenfonds hoe zij jouw geld beleggen. Eigenlijk zijn pensioenen een verplichte vorm van beleggen, met als doel dat hun leden op een bepaalde leeftijd kunnen stoppen met werken.
Als je aan mensen vraagt of zij pensioen willen opbouwen dan is vaak het antwoord: ‘Ja.’ Terwijl als je de vraag stelt, ‘Wil je beleggen?’, dan is het antwoord meestal: ‘Nee.’ Zoals ik al aangaf is het opbouwen van een pensioen via een pensioenfonds een vorm van beleggen. Wat mensen dus eigenlijk bedoelen met de nee is dat zij zelf geen beleggingsbeslissingen willen nemen. Bij een pensioenfonds worden die beslissingen door het bestuur van het fonds voor jou genomen.
Er is echter een trend gaande waarbij werknemers steeds meer invloed krijgen op hun pensioen. Ze krijgen tegenwoordig inzicht in de opgebouwde waarde van het pensioen en kunnen soms zelf bepalen waar het geld in wordt belegd. Aan de ene kant krijgen ze meer keuzevrijheid, maar aan de andere kant weten ze niet goed welke mogelijkheden er zijn.
Veel werkgevers regelen informatiesessies met hun pensioenuitvoerders om hun werknemers te informeren over de opties. Als jouw werkgever die aanbiedt, raad ik je aan om daar heen te gaan. Dit boek maakt je wegwijs in de mogelijkheden rond beleggen, maar de gelegenheid krijgen om vragen te stellen aan de pensioenuitvoerder kan heel waardevol zijn om te weten welke mogelijkheden voor jouw situatie gelden.
Om je meer inzicht te geven in je pensioensituatie hebben we een kort stappenplan gemaakt. Dit plan gaat je helpen om te bepalen of je voldoende pensioen opbouwt en hoe je het beste kunt bepalen welke beleggingsmix past bij jouw pensioendoel. In het stappenplan gaan we kijken hoe je via je werkgever pensioen opbouwt en hoe je op een goede manier gebruik kunt maken van de keuzevrijheden die je werkgever aanbiedt. De keuzevrijheden zijn vaak vergelijkbaar met beheerd beleggen, zoals de producten van banken en de opties die beleggingsadviseurs aanbieden aan hun klanten.
In hoofdstuk 8 gaan we uitgebreid bespreken hoe jij zelf kunt beleggen om meer vermogen op te bouwen, zodat je eerder financiële vrijheid kunt krijgen. Nu gaan we in drie stappen je pensioen veiligstellen.
1. Zoek uit hoeveel van je inkomen maandelijks wordt belegd voor je pensioen.
Elke maand wordt er door jou en jouw werkgever pensioenpremie betaald. Hoeveel jij en je werkgever afdragen aan pensioenpremie is vastgelegd in je arbeidscontract en is vaak onderdeel van de CAO waar het bedrijf onder valt. Je eigen premie wordt afgetrokken van je brutosalaris, terwijl de premie van je werkgever direct naar het pensioenfonds gaat. Als je dus wilt weten hoeveel er maandelijks naar je pensioen gaat dan kun je dat vinden in je arbeidscontract of in de CAO. De CAO van alle grote beroepsgroepen in Nederland zijn makkelijk te vinden op het internet.
Maandelijkse pensioenopbouw (voorbeeld)
Werkgeversbijdrage 8%
Werknemersbijdrage 6%
Privébeleggingen 0%
Totaal 14%
Ik stelde een aantal jaar geleden aan mijn vrienden de vraag hoeveel procent van hun inkomen maandelijks belegd wordt voor hun pensioen. Zij wisten net als de meeste mensen niet hoeveel het was, maar na een korte zoekactie op Google kwam één van mijn vrienden tot de ontdekking dat hij samen met zijn werkgever ruim 25% aan pensioen- premie betaalt. Vaak ligt een werknemersbijdrage tussen de 4% en de 7% en de werkgeversbijdrage is heel verschillend. In Nederland is het pensioen vaak een belangrijk onderdeel van de CAO-onderhandeling en daarom zijn de Nederlandse pensioenregelingen vaak een stuk royaler dan in het buitenland. Mijn vriend werkte in de zorgsector en viel onder de CAO van Zorg en Welzijn. Gemiddeld gezien ligt de pensioenbijdrage in een CAO rond de 20%. Daarvan wordt 70% door de werkgever betaald en 30% door de werknemer. In het geval van mijn vriend bedroeg de totale pensioenpremie 25%; hij betaalde 7% en zijn werkgever 18%.
AOW-uitkering
In principe krijgt iedereen als de pensioenleeftijd bereikt is een AOW-uitkering en het aanvullende pensioen dat opgebouwd is bij de werkgever(s). Je betaalt alleen pensioenpremie over het inkomen dat boven de AOW-uitkering ligt. De AOW-uitkering wordt door de overheid betaald. Gedurende je werkende leven betaal je sociale verzekeringspremies aan de overheid en die worden gebruikt om de AOW-uitkering te betalen.
Misschien vraag je je nu af hoeveel pensioenpremie je eigenlijk moet betalen voor een ruim pensioen. Nu je weet hoeveel van het inkomen wordt belegd voor het pensioen, is het tijd om te kijken of dit voldoende is. Tijd voor stap 2!
2. Beleg je meer dan 15% van jouw inkomen voor je pensioen?
Gemiddeld gezien is 15% van je inkomen beleggen voor je pensioen voldoende. Als je dus onder een CAO valt waar 20% pensioenpremie wordt betaald door jou en jouw werkgever dan is je missie voltooid! Met 15% of meer weet je dat je voldoende pensioen zult hebben. Deze 15% komt niet helemaal uit de lucht vallen, hier volgt een rekenvoorbeeld waarom 15% voldoende zou moeten zijn.
De 4%-regel
Stel, je belegt 15% van je familie-inkomen van € 50.000,- en je doet dit van je 27e tot je 67e, oftewel 40 jaar lang. Als jouw beleggingen 6% per jaar hebben opgeleverd, dan heb je ongeveer € 1.2 miljoen op de pensioendatum. Dat is een hoop geld, maar vergeet niet dat je zeker 25 jaar moet kunnen leven van het geld. Om te bepalen hoeveel geld voldoende is om 25 jaar van te leven, is de 4%-regel een handige stel- regel. Als je € 50.000,- wilt blijven verdienen op de pensioenleeftijd en dat 25 jaar lang, dan heb je € 1.25 miljoen nodig. Als je 15% belegt van
€ 50.000,- dan kom je met een conservatief rendement van 6% heel dicht in de buurt van het doelbedrag. De 4%-regel wordt zo genoemd, omdat 4% van € 1.25 miljoen € 50.000,- is. Als je 6% rendement maakt dan kun je makkelijk elk jaar 4% onttrekken. Dan houd je 2% over voor inflatiecorrectie (indexatie) en heb je in theorie een oneindig, inflatie gecorrigeerd inkomen van je vermogen.
Indien je niet 15% belegt van je inkomen, dan is het goed om dit wel te gaan doen. Je hebt dan een paar opties:
Welke mogelijkheden er zijn om de werknemersbijdrage te verhogen of om gebruik te maken van een bijspaarregeling, moet je vragen aan je werkgever. Het alternatief is dat jij zelf een pensioenproduct koopt door een pensioenrekening te openen bij een bank of een pensioeninstelling. Je kunt ook een pensioenproduct bij een verzekeraar kopen, zoals een lijfrentepolis. Het voordeel van dit soort opties is dat je belastingtechnisch het meest voordelig uit bent, omdat je geen vermogensbelasting hoeft te betalen over de opgebouwde waarde. In dit boek zullen we je niet gaan vervelen met alle aanvullende pensioenmogelijkheden, maar als je echt wilt weten wat er precies voor jouw situatie mogelijk is, dan raden we je aan om bij een goede financiële adviseur langs te gaan.
Als laatste optie kun je ook een zelfbeleggen rekening openen om vermogen op te bouwen. Het voordeel van zelf beleggen is dat je meer controle hebt over je beleggingen en dat het vaak qua kosten een stuk voordeliger is. Dit betekent wel dat je bereid moet zijn om wat te leren over beleggen, zodat je geen onverantwoorde risico’s neemt of te veel kosten maakt. Dit vermogen valt wel onder de vermogensbelasting, maar je hebt volledige flexibiliteit over wat je wilt doen met het geld. Ik zeg altijd dat vermogensbelasting betalen een luxeprobleem is, want het betekent dat je vermogen hebt. In hoofdstuk 8 gaan we je helpen om zelf te beleggen. Dit doen we aan de hand van een duidelijk actieplan. We helpen je om een rekening te openen, en we leggen een framework uit, zodat je de juiste beleggingen kiest, passend bij jouw financiële doel.
De laatste stap in dit actieplan gaat over het kiezen van een beleggingsmix. In veel gevallen heb je geen invloed op de manier waarop het pensioenfonds voor je belegt. Echter, de laatste jaren zie je dat pensioenfondsen steeds meer de verantwoordelijkheid over de resultaten van de beleggingen bij de deelnemers neerleggen en daarbij krijgt de deelnemer vaak de optie om zelf zijn beleggingsmix te kiezen. Als je bij een beleggingsadviseur aanklopt, krijg je vaak een vergelijkbare vraag. Wil je offensief beleggen of defensief beleggen? Wil je 100% in aandelen of 50% in aandelen en 50% in obligaties of wil je 100% in obligaties? In stap 3 gaan we je helpen om meester te worden van deze vorm van beleggen. Dit geldt voor zowel beleggen in je pensioenfonds als zelf beleggen.
3. Kies je beleggingsprofiel
Tijdens de opleiding tot beleggingsadviseur leer je dat als een klant wil beleggen, je hem een aantal vragen moet stellen. Dit wordt vaak gedaan in de vorm van een vragenlijst. De antwoorden op deze vragen worden gebruikt om een klantprofiel op te stellen. Het klantprofiel bestaat naast de financiële situatie van de klant ook uit een beschrijving van de risicobereidheid van de klant. Dit klantprofiel helpt de adviseur om een goed gesprek te voeren met de klant. Het doel van het gesprek is om samen met de klant tot een beleggingsprofiel te komen.
Een adviseur heeft vaak een aantal beleggingsprofielen waar hij of zij uit kan kiezen. Die profielen bestaan uit verschillende beleggingscategorieën en de profielen verschillen van elkaar in de wegingen naar die beleggingscategorieën. Het meest offensieve profiel bestaat vaak uit alleen aandelen en het meest defensieve profiel bestaat uit obligaties. Hieronder een overzicht van een standaard overzicht van beleggingsprofielen.
Tabel: Beleggingsprofielen
De belangrijkste factoren voor het bepalen van een beleggingsprofiel van een klant is de horizon van het doel (aantal jaren) en of het gaat om een noodzakelijk doel of een wens. Een noodzakelijk doel is bijvoorbeeld beleggen voor een aanvullend pensioen of de aflossing van het huis. Een wens is bijvoorbeeld dat je graag een mooie reis wilt maken. Hoe langer de horizon van het doel, des te offensiever kan een klant beleggen. Als het gaat om een noodzakelijk doel dan moet je een conservatiever beleggingsprofiel kiezen.
Om het concreet te maken: als je nog zestien jaar wilt beleggen voor je pensioen dan kun je een offensief profiel kiezen, maar omdat het om een noodzakelijk doel gaat, is het verstandiger om een neutraal profiel te kiezen. Het verwachte lagere rendement van het neutrale profiel heeft tot gevolg dat de verwachte eindwaarde van je pensioen ook lager is. Vaak zal je beleggingsadviseur je er dan op wijzen dat het goed is om wat meer te gaan beleggen, zodat je wel op de waarde komt waar je op uit wilt komen.
Volatiliteit is een risicomaatstaf die uitdrukking geeft aan de stabiliteit van verwachte rendementen van beleggingen. Hoe hoger deze risicomaatstaf, des te minder stabiel de rendementen. In het meest offensieve profiel beleg je alleen in aandelen en heb je een volatiliteit van 20%. Dit betekent dat het werkelijke rendement gemakkelijk 20% hoger of lager kan liggen dan het verwachte rendement na één jaar beleggen. Dus een rendement na een jaar van +28% of -12% is niet uitzonderlijk. Over de lange termijn zul je ongeveer het verwachte rendement krijgen, maar op de korte termijn is het heel onvoorspelbaar. Een hoog volatiliteitsrisico is vooral vervelend als je dicht bij de pensioendatum bent.
Wat je ziet bij de verschillende profielen is dat een hoger risico tot meer rendement leidt. Het voordeel van beleggen in een profiel is dat je automatisch een gespreide beleggingsportefeuille krijgt, waardoor je veel specifieke risico’s voorkomt. Je spreidt je geld over verschillende beleggingscategorieën en binnen die categorieën worden brede mandjes gekocht met een groot aantal aandelen en obligaties. In de volgende grafiek zie je de relatie tussen rendement en risico voor de verschillende profielen.
Grafiek: Beleggingsprofielen ten aanzien van risico en rendement
